تزریق سرم آهن، یکی از موثرترین روش‌های درمان کم‌خونی و فقر آهن به شمار می‌آید. بااین‌حال، عوارض سرم آهن ممکن است نگرانی‌هایی را برای افراد به‌وجود بیاورد. درک صحیح این عوارض و عوامل موثر در بروز آن‌ها، کلید اصلی پیشگیری از عوارض به شمار می‌آید. عواملی همچون جنسیت، سن بیمار، دوز تزریق و سرعت تزریق، می‌توانند روی بروز این عوارض تاثیرگذار باشند.
با شناخت این عوامل، می‌توانید براساس وضعیت جسمی خود، دوز مناسب را تعیین کرده، سرعت مناسبی را انتخاب و به‌این‌ترتیب، عوارض ناشی از تزریق سرم آهن را به حداقل برسانید. در ادامه، به بررسی این موارد پرداخته و توضیحاتی را در خصوص آن به شما ارائه خواهیم داد.
سرم آهن چیست؟
آهن، از عناصر حیاتی برای عملکرد بدن است که در تولید هموگلوبین و پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون تاثیرگذار است. کمبود آهن در بدن، مشکلاتی نظیر کم‌خونی و ضعف اکسیژن‌رسانی به سراسر بدن را به وجود می‌آورد. سرم آهن، یکی از انواع سرم‌های پزشکی است که به‌صورت مستقیم، آهن را وارد جریان خون کرده و برای درمان کم‌خونی و بیماری‌هایی از این خانواده تاثیرگذار است.
در این سرم، از ترکیباتی مانند اسکروز آهن، دکستران آهن و کربوکسی مالتوز آهن استفاده شده است. سرعت جذب بالای سرم آهن به‌نسبت قرص‌ها یا شربت‌های موجود، مهم‌ترین مزیت آن است. دلیل این موضوع، ورود مستقیم آهن به جریان خون بوده و در واقع آهن، از سیستم گوارشی بدن عبور نمی‌کند.
در چه شرایطی تزریق آهن تجویز می‌شود؟
استفاده از خدمات تزریق سرم در منزل تهران، بهترین راه رساندن آهن به بدن است. این روش، برای افرادی که قادر به جذب آهن از طریق روده نیستند یا سیستم گوارشی آن‌ها در مصرف مکمل‌های غذایی برای جذب آهن، عملکرد خوبی ندارد، بهترین گزینه است. معمولا وقتی که بیماران، با کم‌خونی شدید درگیر هستند یا در دوره بارداری قرار دارند، پزشکان اقدام به تجویز سرم آهن می‌کنند.
افراد دیالیزی و افرادی که احتمال بازگشت سریع سطح هموگلوبین به حالت طبیعی در آن‌ها وجود دارد، مهم‌ترین دسته از افرادی هستند که نیازمند تجویز سرم آهن هستند. معمولا وقتی که بیمار، با مشکلاتی نظیر خستگی مزمن، رنگ‌پریدگی پوست و تنگی نفس درگیر می‌شود نیز پزشک متخصص این سرم‌ها را برای او تجویز می‌کند.
عوارض شایع تزریق سرم آهن
وجود مزایای زیادی که سرم آهن دارد، عوارضی را نیز برای مصرف‌کنندگان به‌همراه دارد که باید با آن‌ها آشنا شوید. شناخت این عوارض کمک می‌کند تا در صورت بروز نشانه‌ها، خیلی سریع به پزشک متخصص مراجعه کرده و بتوانید راهکارهای درمانی را دریافت کنید. عوارض تزریق سرم یکی از موضوعات مهمی است که باید حین درمان به آن توجه شود. در اکثر مواقع، این مشکلات کاملا خفیف هستند، ولی بسته به شرایط مراجع و البته دوز مصرفی، ممکن است جدی‌تر شوند.
از جمله مهم‌ترین این عوارض، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| نوع عارضه | توضیحات |
| واکنش‌های آلرژیک (خفیف تا شدید) | شامل تنگی نفس، تورم لب و صورت، خارش، کهیر و در موارد نادر شوک آنافیلاکسی؛ معمولاً 1 دقیقه تا 1 ساعت بعد از تزریق ظاهر می‌شود. |
| تهوع، سردرد و سرگیجه | عوارض موقتی که معمولاً چند ساعت پس از تزریق رفع می‌شوند؛ توصیه به مصرف میان‌وعده سبک قبل تزریق و استراحت بعد تزریق. |
| درد، تورم یا تغییر رنگ محل تزریق | قرمزی، کبودی یا التهاب محل تزریق که معمولاً تا 48 ساعت برطرف می‌شود؛ در صورت ماندگاری بیشتر باید به پزشک مراجعه شود. |
| طعم فلزی در دهان | احساس طعم فلزی در دهان پس از تزریق به‌ویژه با ترکیبات دکستران یا اسکروز آهن؛ معمولاً 3-4 ساعت بعد رفع می‌شود. |
| واکنش آنافیلاکسی (نادر و جدی) | واکنش شدید که شامل افت فشار خون، تنگی نفس، توره حنجره و کهیر گسترده است و نیاز به اکسیژن درمانی و اقدامات اورژانسی دارد. |
| واکنش آنافیلاکسی بیسکیف (دو مرحله‌ای) | علائم اولیه بعد از تزریق رفع شده ولی چند ساعت بعد دوباره ظاهر شده و ممکن است جان بیمار را تهدید کند. |
| نارسایی کلیه در بیماران خاص | در بیماران با زمینه بیماری کلیوی و مصرف داروهای نفروتوکسیک، ممکن است ایجاد شود. |
| افزایش بیش از حد سطح آهن (Overload) | در بیماران با اختلالات متابولیسم آهن یا تزریق مکرر و کنترل نشده، موجب تجمع بیش از حد آهن در بدن می‌شود. |
واکنش‌های آلرژیک (خفیف تا شدید)
یکی از رایج‌ترین عوارض بعد از سرم آهن، واکنش‌های آلرژیک خفیف و شدید شامل، تنگی نفس، تورم لب‌ها و صورت یا شوک آنافیلاکسی می‌شوند. این عوارض، معمولا یک دقیقه تا یک ساعت بعد از تزریق قابل مشاهده خواهند بود. اگر واکنش ایجاد شده خفیف باشد، پزشک متخصص با تجویز تجویز آنتی‌هیستامین یا کورتیکواستروئید و قطع تزریق سرم، می‌تواند آن را کنترل کند.
برای این‌که بتوانید احتمال بروز این دسته از عوارض بعد از سرم آهن را به حداقل برسانید، پزشک متخصص قبل از تزریق، سابقه حساسیت‌های دارویی و آزمایش‌های پوستی شما را باید ارزیابی کند. علاوه‌براین، استفاده از روش تزریق آهسته و رقیق‌سازی سرم آهن نیز می‌تواند در کاهش واکنش‌های آلرژیک بعد از تزریق سرم آهن تاثیرگذار باشد.
تهوع، سردرد و سرگیجه
با‌وجود این‌که سرم آهن، به‌عنوان بهترین سرم تقویتی برای افراد کم‌خون شناخته می‌شود، ولی گاهی اوقات مشکلاتی مانند حالت تهوع، سردرد و سرگیجه را بعد از تزریق به وجود می‌آورد. این عوارض، موقتی بوده و بعد از چند ساعت کاملا رفع می‌شوند. برای جلوگیری از بروز این عوارض، بهتر است قبل از تزریق یک میان‌وعده سبک را مصرف کنید.
دلیل بروز این احساس سردرد و سرگیجه، تغییرات سریع سطح آهن خون و واکنش‌های دستگاه عصبی مرکزی به تزریق آهن است. بعد از تزریق این سرم، بهتر است نایستید و دراز کشیده یا بنشینید تا بتوانید از سرگیجه و حالت تهوع بعد از تزریق جلوگیری کنید.
درد، تورم یا تغییر رنگ در محل تزریق
احساس درد یا تغییر رنگ در محل تزریق، یکی از مهم‌ترین عوارض تزریق سرم در بارداری به شمار می‌آید. البته افراد عادی هم ممکن است با این مشکل درگیر شوند، ولی احتمال بروز آن کمتر خواهد بود. در این حالت، ممکن است مشاهده کنید که پوست شما بعد از تزریق قرمز و کبود شده است. طی چند روز، این علائم کاملا برطرف می‌شوند، ولی اگر بیشتر از 48 ساعت روی پوست باقی ماندند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برای این‌که بتوانید کبودی به وجود آمده روی پوست را درمان کنید، بهترین راه استفاده از کمپرس آب سرد یا یخ است. اگر قرمزی و کبودی پوست برای زمان زیادی باقی مانده باشد، احتمال بروز عفونت در ناحیه تزریق نیز وجود خواهد داشت که از دیگر عوارض تزریق سرم آهن به شمار می‌آید.
طعم فلزی در دهان
در اکثر گزارشات بعد از تزریق سرم آهن، افراد ادعا داشتند که طعم فلز را در دهان و زبان خود احساس می‌کردند. اگر سرم شما حاوی محلول‌های حاوی آهن دکستران یا اسکروز باشد، احتمال بروز این مشکل بیشتر خواهد بود. بعد از تزریق سرم آهن، یون‌های آهن در جریان خون گردش پیدا کرده و همین موضوع، باعث می‌شود تا طعم فلز را در دهان خود احساس کنید.
نوشیدن آب یا استفاده از دهان‌شویه به شما کمک می‌کند تا بتوانید این طعم را در دهان خود از بین ببرید. البته اگر کاری نکنید هم بعد از 3 الی 4 ساعت این طعم را دیگر احساس نخواهید کرد.
عوارض نادر اما جدی تزریق سرم آهن
دسته دیگری از عوارض زدن سرم اهن، عوارضی نادر هستند که شاید در 1 درصد از افرادی که این سرم‌ها را تزریق می‌کنند، ظاهر شوند. از جمله مهم‌ترین این عوارض، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- واکنش آنافیلاکسی
از عوارض نادر تزریق سرم آهن است که به‌سرعت ظاهر شده و تیم درمان باید کاملا آماده آن باشند. از نشانه‌های آن می‌توان به افت شدید فشار خون، تنگی نفس شدید، توره حنجره و کهیر گسترده اشاره کرد. در مواردی بسیار نادرتر، این واکنش ممکن است باعث به خطر افتادن جان بیمار شود. در این شرایط، اکسیژن درمانی و پشتیبانی همودینامیک ضروری هستند.
2- واکنش‌آنافیلاکسی (بیسکیف)
در برخی از بیماران، واکنش آنافیلاکسی ممکن است به‌صورت بیسفیس یا دو مرحله‌ای رخ دهد. این بدان معناست که علائم اولیه، بعد از تزریق رفع می‌شوند، ولی بعد از چند ساعت مجدد برگشته و ممکن است جان بیمار را به خطر بیندازند. در صورت بروز این مشکل، بیمار حتما باید در اسرع وقت به پزشک متخصص و مراکز درمانی مراجعه کند.
3- نارسایی کلیه در بیماران خاص
از دیگر عوارض مصرف سرم آهن به شمار می‌آید که تنها در برخی از افراد و آن هم به شکلی نادر اتفاق می‌افتد. این عارضه، در بیمارانی که زمینه‌های بیماری کلیوی را دارند و همزمان تحت درمان داروهای نفروتوکسیک (سم‌کلیه) هستند، بیشتر احتمال بروز دارد.
4- افزایش بیش از حد سطح آهن (Overload)
آخرین عارضه نادری که ممکن است در اثر مصرف سرم آهن رخ دهد، افزایش بیش از حد آهن در بدن است. این عارضه، در بیمارانی که با اختلالات متابولیسم آهن یا تزریق مکرر بدون کنترل دقیق آزمایشگاهی درگیر هستند، گاهی اوقات دیده می‌شود. پس اگر با این اختلالات درگیر نشده‌اید، نیازی به نگرانی درباره این عارضه نخواهید داشت.
فاکتورهای موثر در بروز عوارض تزریق سرم آهن
عوامل و فاکتورهای مختلفی روی بروز عوارض سرم آهن تاثیرگذار هستند که از جمله آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سابقه حساسیت دارویی یا غذایی
- سابقه بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، اگزما یا اختلالات سیستم ایمنی
- سن خیلی بالا یا کودکان، زنان باردار و بیماران دیالیزی
- دوز تزریقی
- سرعت تزریق سرم آهن
- نوع ترکیبات شیمیایی که در سرم آهن استفاده شده است.
با در نظر گرفتن این عوامل، می‌توانید تا حد زیادی، عوارض ناشی از سرم آهن را به حداقل برسانید.
نتیجه گیری
عوارض سرم آهن چیست؟ این عوارض، شامل واکنش‌های آلرژیک، تهوع، سردرد و سرگیجه، درد، تورم یا تغییر رنگ در محل تزریق، احساس طعم فلز در دهان و البته عوارض نادری مانند واکنش‌های آنافیلاکسی، واکنش‌های بیسکیف، نارسایی کلیه در بیماران خاص و افزایش بیش از حد سطح آهن می‌شوند. عوامل مختلفی روی بروز عوارض سرم آهن تاثیرگذار هستند که از جمله آن‌ها، می‌توان به جنسیت، سن، وضعیت بیمار، سرعت و دوز تزریق و شرایط جسمی بیمار اشاره کرد.
پس نحوه تزریق این سرم‌ها تاثیر زیادی روی بروز عوارض آن‌ها دارد. به همین علت، برای تزریق آن‌ها باید از خدمات یک مجموعه معتبر استفاده کنید. برای تزریق سرم آهن، می‌توانید از خدمات دکتر 24 کمک بگیرید. این خدمات، با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین هزینه ممکن به شما ارائه می‌شود. قبل از تزریق، به‌طورکامل وضعیت جسمی شما بررسی شده و دوز و سرعت مناسبی برای تزریق سرم آهن تعیین می‌شود. پس با استفاده از خدمات دکتر 24، نیازی به نگرانی درباره بروز عوارض این سرم‌ها نخواهید داشت.
آخرین مطالب وبلاگ